Funkcjonariusz Straży Granicznej odzyskał emeryturę

W dniu 11 października 2011 r. zamieściłem wpis o przypadku Czesława W., któremu w związku ze skazaniem za przestępstwo wstrzymano wypłatę emerytury policyjnej. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił jego odwołanie od decyzji ZER pozbawiającej go prawa do emerytury. Jednak wczoraj - 17.12.2013 r., Sąd Apelacyjny w Warszawie, na skutek apelacji Czesława W., zmienił wyrok Sądu Okręgowego oraz kwestionowaną przez Czesława W. decyzję dyrektora ZER MSW (sygn. akt. III AUa 3660/12) ustalając, że Czesławowi W. emerytura policyjna oczywiście przysługuje, bowiem w rozumieniu art. 106 k.k. (w związku z zatarciem skazania) funkcjonariusz ten nie może być traktowany za karanego za przestępstwo, zaś decyzja ZER o wstrzymaniu wypłaty emerytury jest niezgodna z prawem jako "spóźniona" (skoro wydano ją po zatarciu skazania). Tak więc funkcjonariusz Straży Granicznej - choć długo to trwało - jednak emeryturę odzyskał bo tego wymagało prawo obowiązujące w dacie wydawania decyzji przez ZER oraz orzekania przez sądy powszechne w tej sprawie. 

Pora na skargi kasacyjne od wyroków akceptujących przeliczanie emerytury policyjnej po 0,7% podstawy wymiaru

Do Sądu Najwyższego wniosłem tymczasem trzy skargi kasacyjne od wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie akceptujących przeliczanie emerytury policyjnej wskaźnikiem 0,7% podstawy wymiaru emerytury. Trudność w tych trzech sprawach polega na przekonaniu Sądu Najwyższego, że powinien przyjąć do rozpoznania owe skargi. Z grubsza zastosowałem następującą argumentację w każdej z tych skarg: Przepisem art. 2 pkt 3 ustawy nowelizacyjnej, która weszła w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia, dodano do ustawy o emeryturach policyjnych przepis art. 15b ustalający m. in., że osoba która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. W stosunku do osób, o których mowa w art. 15b, które w dniu wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej (15.03.2009 r.) otrzymują świadczenia przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach policyjnych organ emerytalny właściwy według przepisów ustawy o emeryturach policyjnych „wszczyna z urzędu postępowanie w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń”. Z treści wskazywanego przepisu (art. 3 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej) wynika ponadto, że „złożenie do sądu odwołania od decyzji organu emerytalnego nie wstrzymuje wykonania decyzji”. Przepis art. 3 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej musi być interpretowany ściśle. Obliguje on dyrektora Zakładu Emerytralno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do „wszczęcia z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń”, czyli przesądza „z mocy prawa” kwestię, którą normalnie organ emerytalny w postępowaniu administracyjnym dopiero rozważa (działając z urzędu lub na wniosek) przed wznowieniem postępowania dokonywanym w drodze postanowienia (art. 149 § 1 k.p.a. w związku z art. 180 § 1 k.p.a. i w związku z art. 11 ustawy o emeryturach policyjnych lub ze względu na stanowisko Sądu Najwyższego - bez wydawania takiego postanowienia). Z przepisu art. 3 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej nie wynika zarazem, by miał on charakter przepisu uchylającego dotychczasową decyzję ustalającą prawo do świadczeń i wysokości tych świadczeń osób, które w dniu wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej (15.03.2009 r.), otrzymywały świadczenia przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach policyjnych pełniących służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji i które pozostawały w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. W ten jednak sposób i w przekonaniu pełnomocnika Skarżącej/Skarżącego kasacyjnie niezasadnie, właściwy organ emerytalny (a za nim sądy obu instancji, w tym Sąd Apelacyjny w Warszawie i w tej sprawie) potraktował ów przepis przejściowy w jego skutkach prawnych, jako szczególną normę prawną, bo zarazem (choć nie wiadomo z jakich przesłanek normatywnych mającą wynikać) niweczącą dalsze obowiązywanie dotychczasowych deklaratoryjnych decyzji o nabyciu prawa do emerytury policyjnej dla wymienionej kategorii osób (potwierdzających nabycie przez nie ex lege ich uprawnień w oparciu o obowiązującą ustawę w dacie ustalania wysokości tego świadczenia) dokładnie z chwilą wydania przez organ emerytalny decyzji ponownie ustalających prawo tych osób do emerytury policyjnej i jej wysokości, z zastosowaniem tym razem wyznacznika określonego w art. 15b ustawy o emeryturach policyjnych (0,7% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok służby). Tego rodzaju następstwo prawne nie da się jednak wywieść z normy prawnej rekonstruowanej z przepisu art. 3 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej. Z informacji przekazanej przez dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Trybunałowi Konstytucyjnemu do sprawy K 6/09, rozpoznawanej przez Trybunał w dniach 13 i 14 stycznia 2010 r. oraz 24 lutego 2010 r., wynika, że decyzje ponownie ustalające prawo wskazanej grupy osób do emerytury policyjnej i jej wysokości wydano wobec 38.563 osób. W takiej więc skali występuje zjawisko pozostawania w obrocie prawnym wobec każdej z tych osób równolegle dwóch decyzji o ustaleniu prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości, przedstawiających co do wysokości emerytur inne wartości kwotowe świadczeń. Dotychczas rozpoznawane sprawy z odwołań od tych decyzji nie odnosiły się do sygnalizowanego problemu, a na skutek nie brania tej okoliczności pod uwagę, poprzez orzeczenie Sądu dopuszczono do powstania tym samym okoliczności, stanowiącej przesłankę do stwierdzenia nieważności nowo wydanych decyzji o ustaleniu prawa do emerytury policyjnej (art. 156 § 1 pkt. 3 k.p.a.) i uchylania takich decyzji. Bark jasności co do tych kwestii, mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie każdej z tych indywidualnych spraw, wskazuje na możliwość uchybienia przez sądy zasadzie legalizmu (określonej w art. 7 i art. 8 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz w art. 6 k.p.a. w związku z art. 180 § 1 k.p.a. i w związku z art. 11 ustawy o emeryturach policyjnych). W obowiązującym systemie prawnym każdorazowo wznowienie postępowania zakończonego ostatecznymi decyzjami administracyjnymi (a taki charakter miały decyzje ustalające w 38.563 przypadkach prawo do emerytury policyjnej adresatów tych decyzji pełniących służbę przed dniem 2 stycznia 1999 r.) może być realizowane w oparciu o przepis z art. 33 ustawy o emeryturach policyjnych przedstawiający podstawy wznowienia postępowania, ale nie podstawy uchylenia ostatecznych decyzji emerytalnych, i z uwzględnieniem dyspozycji art. 180 § 1 k.p.a. w związku z art. 11 ustawy o emeryturach policyjnych, a w dalszej konsekwencji - z uwzględnieniem trybu postępowania po wznowieniu postępowania (w rozważanym przypadku kwestię wznowienia przesądził ustawodawca przepisem art. 3 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej) wymagającego w stadium końcowym tego postępowania decyzji z art. 151 § 1 lub 2 albo § 2 k.p.a., i to po rozpatrzeniu, czy istnieją w ogóle podstawy do uchylenia decyzji dotychczasowej (ustalającej prawo do emerytury policyjnej i jej wysokości). Zaniechanie przez sądy powszechne artykułowania w wyrokach potrzeby respektowania ustawowego trybu postępowania organu emerytalnego po wznowieniu postępowania w sprawach ponownego ustalania prawa do świadczenia i jego wysokości, godząc zarazem w zasadę legalizmu, pewności prawa i podważania przez to zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, oraz ze względu na potrzebę respektowania standardów wynikających z zasady demokratycznego państwa prawnego, ujawniają obszar interesu publicznego ze względu na który Skarżący/a kasacyjnie, którego/której sprawa w tym przypadku akurat pozostaje w tle sygnalizowanego istotnego zagadnienia prawnego, postuluje rozpatrzenie tej skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy, ze względu na jej charakter – na rozprawie. Pozostaje czekać na decyzję Sądu Najwyższego, czy sprawy z tych skarg kasacyjnych przyjmie do rozpoznania, czy też odmówi ich rozpatrzenia nie dostrzegając w sygnalizowanej sprawie istotnego zagadnienia prawnego. 

Status poszkodowanego weterana nie dla każdego

Orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ujawnia, że status poszkodowanego weterana nie będzie przysługiwać każdemu poszkodowanemu żołnierzowi zawodowemu, który doznał obrażeń lub urazu podczas pobytu na misji poza granicami państwa (np. w Afganistanie). Wyrokiem z dnia 29.08.2013 r. wymieniany Sąd oddalił skargę Roberta K. na decyzję Ministra Obrony Narodowej w przedmiocie przyznania statusu weterana poszkodowanego (sygn. akt. II SA/Wa 719/13). Wcześniej podobne rozstrzygnięcia zapadały w sprawach o sygn. akt. II SA/Wa 1412/12, II SA/Wa 1434/12, II SA/Wa 1473/12, II SA/Wa 1605/12, czy II SA/Wa 1808/12. Utrwala się więc linia orzecznicza (tymczasem w WSA w Warszawie) dla zainteresowanych przyznaniem statusu weterana poszkodowanego niekorzystna. W sprawie Roberta K. miało być inaczej, bowiem miało dojść do jej przełamania za sprawą skierowanie sprawy do rozstrzygnięcia przez NSA. Nie doszło do tego. Robert K. nie zdecydował się ostatecznie na wnoszenie skargi kasacyjnej do NSA od wyroku WSA. Problem jednak pozostał i wynika ze sposobu pojmowania przez organy wojskowe i WSA w Warszawie treści art. 4 pkt 15 lit. c) ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz.U. Nr 205, poz. 1203), tj. przepisu który stanowi, że "wypadkiem pozostającym w związku z działaniami poza granicami państwa jest zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uszczerbek na zdrowiu, które zaistniało podczas lub w związku z (...) c) innymi działaniami pozostającymi w bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań przez żołnierza, z wyłączeniem przypadków, w których żołnierz przy wykonywaniu zadań nie przestrzegał przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy". Praktyka sądowa i organów wojskowych stosuje tutaj wykładnię zawężającą, co w mojej ocenie nie jest prawidłowe, szczególnie, że nie podaje się kryteriów, które pozwoliłyby tego rodzaju wypadek choćby z grubsza rozpoznawać.  Nie ma sensu pisać skarg do WSA na decyzje odmowne Ministra Obrony Narodowej, gdy się zarazem nie zamierza przeprowadzić swojej sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny, który jest władny ową praktykę skorygować.

Wdowa po pilocie wojskowym otrzyma rentę bez względu na wiek i stan zdrowia

 W dniu 11 listopada 1998 r. uległ katastrofie lotniczej samolot, w której zginęli dwaj piloci wojskowi – Mariusz O. oraz Tomasz P. Ich śmierć pozostawała w związku ze służbą wojskową, a ponadto sąd karny ustalił, że śmierć ta była następstwem czynu karalnego osób trzecich. Obie żony pilotów i ich dzieci pobierali renty rodzinne po zmarłych żołnierzach od 1998 r. Z dniem 1 lutego 2005 r. na skutek zmiany w wojskowej ustawie emerytalnej zaczął obwiązywać przepis art. 24 pkt 5 stosownie do którego jeżeli śmierć żołnierza pozostająca w związku ze służbą wojskową jest następstwem czynu karalnego, przy wypłacaniu renty rodzinnej nie stosuje się przewidzianego w ustawie o emeryturach i rentach z FUS zawieszania lub zmniejszania tego świadczenia w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a ponadto w tym wypadku renta rodzinna przysługuje małżonkowi zmarłego żołnierza bez względu na wiek i stan zdrowia. Każdej z wdów Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego odmówił prawa do renty rodzinnej bez względu na wiek i stan zdrowia, po zmarłym w przedstawionych uwarunkowaniach mężu. Sąd Okręgowy wobec Hanny O. przyznał odwołującej się rentę rodzinną po zmarłym mężu – bez względu na wiek i jej stan zdrowia. Natomiast wobec Agnieszki P. ten sam sąd wydał wyrok oddalający jej odwołanie. Oba orzeczenia zostały zaskarżone apelacjami, pierwsze apelacją organu rentowego, drugie - apelacją Agnieszki P. W dniu 23 października 2013 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację organu rentowego (sygn. akt. III AUa 3729/12) utrzymując rozstrzygnięcie sądu I instancji, iż Hannie O. przysługuje wnioskowana przez nią renta rodzinna po zmarłym mężu bez względu na jej wiek i stan zdrowia. W tym wypadku Sąd podzielił stanowisko wyrażone wcześniej przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt. III AUa 896/12 w sprawie o analogicznym stanie faktycznym, co przedstawiany przypadek Hanny O. oraz Agnieszki P. Apelacja Agnieszki P. oczekuje jeszcze na rozpoznanie, jednak są obecnie podstawy do przyjmowania, że będzie ona uwzględniona i także Agnieszka P. będzie otrzymywać wojskową rentę rodzinną po zmarłym mężu bez względu na jej wiek i stan zdrowia. Warto o tych przypadkach i ich rozstrzygnięciach pamiętać.

Korekta dodatków za służbę w SKW i SWW nie dla wszystkich

W sprawie dodatku dla żołnierzy z SKW i SWW Minister Obrony Narodowej ustąpił. Decyzje wszystkich żołnierzy tych służb zostały zgodnie z oczekiwaniami skarżących skorygowane, a należności wypłacone. Normalna jest już podstawa wymiaru emerytury w decyzjach emerytalnych. Rzecz w tym, że ustępstwo dotyczy tych tylko niepokornych, którzy przeciwstawili się krzywdzącym ich decyzjom i decyzje te zaskarżali. Nieprawdziwa okazała się więc filozofia obligująca do postaw podporządkowanych i uległych autorytetowi Pana Ministra. Ulegli stracili swoją szansę na normalną emeryturę, która im przysługiwała i przysługuje, chociaż jeszcze nieostatecznie. Termin przedawnienia roszczeń o normalność w sprawie dodatków SKW i SWW jest trzyletni i biegnie. Pozostaną dalej ulegli i podporządkowani, stracą swoje szanse na normalność w zaopatrzeniu emerytalnym na stałe, a szkoda...

Szukajcie, aż znajdziecie w kieszeni emeryta wojskowego. Czy do 3 razy sztuka?

Mjr Marek D. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej decyzją ostateczną Ministra Obrony Narodowej i przeniesiony do rezerwy (ostatecznie) z dniem 31.07.2005 r., oczywiście wbrew własnej woli i nawet prawu, co miał dopiero później wykazać w sądzie administracyjnym. Uruchomione procedury uczyniły go wprzód emerytem wojskowym, któremu wypłacono należności pieniężne w związku z tym zwolnieniem, w tym m.in. odprawę, ekwiwalenty pieniężne, itd. Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w B. wypłacił mu jednorazowo z góry 12 miesięczne uposażenie należne za okres jednego roku po zwolnieniu (od 1.08.2005 r. do 31.07.2006 r.), a następnie po upływie roku od takiego zwolnienia - rozpoczął wypłatę emerytury wojskowej w wysokości ustalonej wcześniej we własnej (deklaratoryjnej) decyzji emerytalnej. No i stało się. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na skutek skargi Marka D. w dniu 31 października 2007 r. uchylił, jako niezgodne z prawem, decyzje zwalniające go ze służby wojskowej. Oficer do służby powrócił i wyznaczono go nawet na stanowisko służbowe w WSzW w O. Odszkodowania za umniejszone przychody (za okres pobierania emerytury) nie wypłacono żołnierzowi, a on Skarbu Państwa o odszkodowanie nie pozywał. Na skutek uzyskania statusu żołnierza w czynnej służbie Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w B. zażądał od oficera zwrotu wypłaconego mu wcześniej dwunastomiesięcznego uposażenia z odsetkami, a następnie pozwał go do Sądu Rejonowego w B. Sąd wyrokiem z 23 września 2008 r. pozew oddalił zasądzając na jego rzecz koszty postępowania. Zamach na wypłaconą emeryturę wojskową za okres do listopada 2007 r. również się nie powiódł. Wydawało się, że sytuacja oficera ustabilizowała się. No właśnie, wydawało się... Decyzją Nr 16 z dnia 8.01.2010 r. Minister Obrony Narodowej zwolnił mjr Marka D. z zawodowej służby wojskowej z dniem 31.01.2010 r. W dniu 9.02.2010 r. Marek D. złożył w Wojskowym Biurze Emerytalnym w B. wniosek o ustalenie uprawnienia do wojskowej emerytury, w którym w pkt 14 podał, że zrzeka się prawa do 12 miesięcznego uposażenia przez okres roku po zwolnieniu ze służby, jeżeli okaże się że jest ono niższe od emerytury wojskowej (która będzie mu przysługiwać po ponownym zwolnieniu ze służby). Stąd w dniu 1.03.2010 r. złożył wniosek w Wojskowym Biurze Emerytalnym w B. o wypłatę uposażenia jednorazowo z góry za okres od 1.02.2010 r. do 31.01.2011 r. Dyrektor WBE w B. w wydanej wówczas decyzji określił, że choć przysługuje oficerowi uposażenie w łącznej w kocie dwukrotnie wyższej niż przy pierwszym zwolnieniu ze służby, to jednak pomniejsza należność o już wypłacone świadczenie pieniężne z takiego tytułu. Marek D. odwołał się od części tej decyzji, to jest od pomniejszenia należności pieniężnej. Wydawało się, że w pozostałym zakresie (dotyczącym kwoty do wypłaty i de facto wypłaconej, jeszcze przed wniesieniem przez niego odwołania od części decyzji którą kwestionował w odwołaniu). Minister Obrony Narodowej w swej dobroci uchylił jednak całą decyzję (także w zakresie przez emeryta wojskowego nie zaskarżonym), bo takie ma rozumienie działania zgodnego z prawem. Dyrektor WBE w B. pozwał Marka D. o zapłatę kwoty "pochopnie" wypłaconej. Sąd Rejonowy w B. wyrokiem z dnia 13 września 2012 r.;, sygn. akt. I C 342/12 roszczenie Dyrektora oddalił. Apelacji Dyrektor nie składał. Minister Obrony Narodowej oddalił z kolei wniosek Marka D. o stwierdzenie nieważności decyzji tego organu nr 72/DSS z dnia 9 lutego 2011 r. i stanowisko swoje podtrzymał w II instancji, tak jakby śmieszności dla determinacji w grzebaniu w kieszeniach emeryta było mało. Wojewódzki Sąd  Administracyjny uchylił jednak decyzję Ministra Obrony Narodowej, a Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Ministra w tej sprawie. Nie skończyły się jednak na tym kłopoty emeryta, bo apetyt na grzebanie w jego kieszeni nie wygasł. Na skutek "prośby" Dyrektora WBE w B. Szef WSzW w O. postanowił skorygować własne decyzje dotyczące przyznania Markowi D. dodatku za długoletnią (30-letnią służbę wojskową). Nie pytając zainteresowanego o zgodę uchylił własną ostateczną decyzję (pozbawiając w ten sposób Marka D. jakiegokolwiek dodatku np. za 25-letnią służbę wojskową) a Dyrektor WBE w B. szybko ustalił nowy wymiar emerytury (niższy oczywiście wskutek pominięcia dodatku o charakterze stałym wpływającego na podstawę wymiaru emerytury). Działanie Szefa WSzW w O. zostało zaskarżone, a obniżenie emerytury zakwestionował Marek D. odwołaniem w sądzie ubezpieczeń społecznych w B. Sąd Okręgowy w B. odwołanie Marka D. oddalił nie dostrzegając niczego niestosownego w działaniu Dyrektora WBE w B, natomiast decyzje Szefa WSzW w O. zostały uchylone i postępowanie administracyjne umorzono. Na chwilę jednak tylko, bo Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych stwierdził nieważność decyzji przyznających Markowi D. dodatek za długoletnią służbę, a Szef Sztabu Generalnego WP decyzje te utrzymał w mocy. Nie pomogła skarga na ich rozstrzygnięcia do WSA w W. i Marek D. jest zmuszony bronić się skargą kasacyjną w NSA, i apelacją od wyroku Sądu Okręgowego w B. do Sądu Apelacyjnego w B. Kto ma rację w tych postępowaniach jeszcze się okaże. Na pewno Marek D. długo jeszcze nie zazna spokoju, bo sprzeciwił się autorytetom, które postanowiły usunąć go niegdyś ze służby wojskowej. Grzebanie w jego kieszeni rychło też się nie zakończy, bo dlaczegóż mieliby rezolutni społecznicy zaprzestać swych starań o wypróżnienie kieszeni emeryta, skoro jest na to i przyzwolenie, i jest ochota, i radość jaką tego rodzaju akcje przynoszą smutnym zazwyczaj urzędnikom wojskowym. C.d.n.